Chủ thể đặc biệt của tôi phạm. Với những tội phạm cụ thể cần phải có thêm những dấu hiệu đặc trưng khác mà không có nó thì người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội không thể trở thành là chủ thể của tội phạm đó được.
1. Khái niệm chủ thể đặc biệt
– Chủ thể của tội phạm thông thường đòi hỏi phải đáp ứng dấu hiệu năng lực trách nhiệm hình sự.
– Với những tội phạm cụ thể cần phải có thêm những dấu hiệu đặc trưng khác mà không có nó thì người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội không thể trở thành là chủ thể của tội phạm đó được.
– Những chủ thể đòi hỏi dấu hiệu đặc biệt như vậy gọi là chủ thể đặc biệt. Như vậy, việc quy định chủ thể đặc biệt không nhằm truy cứu trách nhiệm hình sự người có đặc điểm nhất định về nhân thân mà vẫn nhằm truy cứu trách nhiệm hình sự hành vi nguy hiểm cho xã hội và hành vi đó chỉ có thể được thực hiện bởi người có những đặc điểm nhất định.
2. Những dấu hiệu đặc biệt
Những dấu hiệu đặc biệt có thể thuộc một trong các dạng sau:
– Các dấu hiệu liên quan đến chức vụ, quyền hạn.
+ Ví dụ: Tội tham ô tài sản đòi hỏi dấu hiệu đặc biệt của chủ thể phải là người có chức vụ, quyền hạn trực tiếp quản lý tài sản.
– Các dấu hiệu liên quan đến nghề nghiệp, công việc.
+ Ví dụ: Tội làm chết người trong khi thi hành công vụ thì chủ thể đặc biệt ở đây phải là người có chức vụ, quyền hạn trực tiếp khi đang làm nhiệm vụ.
– Các dấu hiệu liên quan đến nghĩa vụ
+ Ví dụ: Tội trốn tránh nghĩa vụ quân sự yêu cầu chủ thể phải là người đang ở tuổi mà theo quy định của pháp luật phải thực hiện nghĩa vụ quân sự.
– Các dấu hiệu liên quan đến tuổi.
+ Ví dụ: Tội giao cấu với trẻ em đòi hỏi chủ thể phải là người đã thành niên (đủ 18 tuổi).
– Các dấu hiệu liên quan đến quan hệ, họ hàng.
+ Ví dụ: Tội hành hạ ngược đãi cha mẹ, con cái, chủ thể ở đây chỉ có thể là người con, người mẹ, người cha, những chủ thể liên quan tới quan hệ gia đình.
– Các dấu hiệu liên quan đến quốc tịch.
+ Ví dụ: Tội phản bội tổ quốc, chủ thể ngoài có năng lực trách nhiệm hình sự và đạt độ tuổi luật định thì còn phải là công dân nước Việt Nam.
– Các dấu hiệu khác.
+ Ví dụ: Tội giết con mới đẻ đòi hỏi chủ thể phải là bà mẹ mới sinh (từ khi sinh con đến ngày thứ 7).
