Cần làm gì khi vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng trong giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hình sự? Nếu phát hiện ra trong giai đoạn xét xử sơ thẩm hình sự đã vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng thì Hội đồng xét xử phúc thẩm có thể hủy bản án sơ thẩm và tiến hành điều tra, xét xử lại không?
Tư vấn thì cần làm gì khi vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng trong giai đoạn xét xử sơ thẩm vụ án hình sự?
1. Vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng là gì?
Căn cứ theo điểm o khoản 1 Điều 4 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 thì vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng được hiểu là:
– Việc cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng trong quá trình khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử không thực hiện hoặc thực hiện không đúng, không đầy đủ các trình tự, thủ tục do Bộ luật này quy định;
– Đồng thời, đã xâm hại nghiêm trọng đến quyền, lợi ích hợp pháp của người tham gia tố tụng hoặc làm ảnh hưởng đến việc xác định sự thật khách quan, toàn diện của vụ án.
2. Nếu phát hiện trong giai đoạn xét xử sơ thẩm đã vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng thì Hội đồng xét xử phúc thẩm có thể hủy bản án sơ thẩm không?
Căn cứ theo Điều 358 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 quy định về việc hủy bản án sơ thẩm để điều tra lại hoặc xét xử lại như sau:
Hủy bản án sơ thẩm để điều tra lại hoặc xét xử lại
1. Hội đồng xét xử phúc thẩm hủy bản án sơ thẩm để điều tra lại trong các trường hợp:
a) Có căn cứ cho rằng cấp sơ thẩm bỏ lọt tội phạm, người phạm tội hoặc để khởi tố, điều tra về tội nặng hơn tội đã tuyên trong bản án sơ thẩm;
b) Việc điều tra ở cấp sơ thẩm không đầy đủ mà cấp phúc thẩm không thể bổ sung được;
c) Có vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng trong giai đoạn điều tra, truy tố.
2. Hội đồng xét xử phúc thẩm hủy bản án sơ thẩm để xét xử lại ở cấp sơ thẩm với thành phần Hội đồng xét xử mới trong các trường hợp:
a) Hội đồng xét xử sơ thẩm không đúng thành phần mà Bộ luật này quy định;
b) Có vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng trong giai đoạn xét xử sơ thẩm;
c) Người được Tòa án cấp sơ thẩm tuyên không có tội nhưng có căn cứ cho rằng người đó đã phạm tội;
d) Miễn trách nhiệm hình sự, miễn hình phạt hoặc áp dụng biện pháp tư pháp đối với bị cáo không có căn cứ;
đ) Bản án sơ thẩm có sai lầm nghiêm trọng trong việc áp dụng pháp luật nhưng không thuộc trường hợp Hội đồng xét xử phúc thẩm sửa bản án theo quy định tại Điều 357 của Bộ luật này.
3. Khi hủy bản án sơ thẩm để điều tra lại hoặc xét xử lại, Hội đồng xét xử phúc thẩm phải ghi rõ lý do của việc hủy bản án sơ thẩm. …
Do vậy, nếu phát hiện trong giai đoạn xét xử sơ thẩm đã vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng thì Hội đồng xét xử phúc thẩm cần phải hủy bản án sơ thẩm để xét xử lạiở cấp sơ thẩm với thành phần Hội đồng xét xử mới.
Khi hủy bản án sơ thẩm để xét xử lại, Hội đồng xét xử phúc thẩm không quyết định trước những chứng cứ mà Tòa án cấp sơ thẩm cần phải chấp nhận hoặc cần phải bác bỏ, cũng như không quyết định trước về điểm, khoản, điều của Bộ luật hình sự cần áp dụng và hình phạt đối với bị cáo.
Trường hợp hủy bản án sơ thẩm để xét xử lại mà thời hạn tạm giam đối với bị cáo đã hết và xét thấy cần phải tiếp tục tạm giam bị cáo thì Hội đồng xét xử phúc thẩm ra quyết định tiếp tục tạm giam bị cáo cho đến khi Viện kiểm sát hoặc Tòa án cấp sơ thẩm thụ lý lại vụ án.
